Nou denk ik niet dat jij dit zou zeggen, maar de Amerikaanse schrijver Kurt Vonnegut wel. En die schreef het nog op ook. En hij heeft gelijk. Althans waar het gaat om dat verhaal van Ambrose Bierce. Dat is even indrukwekkend als geniaal. Maar goed, daar gaat het niet om.

Het gaat er om dat jij een ‘twerp’ bent als je vergeet om de twee volgende YA-boeken die ik bespreek te lezen. Ik ga er zelfs vanuit dat je ze al hebt gelezen en dat dit blog tikkerij in het luchtledige is. Mocht dat niet zo zijn en heb je dus de boeken nog niet gelezen, dan moet jij kont loswrikken van de achterbank van de taxi en je haasten naar de YA-afdeling van de OBA. Want echt, de boeken 67 seconden en Wat zou Martin doen? moet je lezen voordat je leraar Nederlands je leesplezier de nek omdraait.

In 67 seconden van Jason Reynolds gaat om het wraak en nog twee dingen: niet huilen en niet snitchen. Als de oudere broer van Will wordt neergeschoten op straat, pakt Will de pipa van zijn broer, stapt het appartement van zijn moeder uit en neemt de lift naar beneden. Ready for action. Die lift doet er 67 seconden om beneden te komen. Maar in die 67 seconden trekt een stoet aan slachtoffers van eerder straatgeweld aan Will voorbij. De doden houden de jonge Will (amper 15 jaar) een spiegel voor. Heeft wat hij voornemens is om te doen wel zin?

De Amerikaanse rapper Michael Franti schreef eens een indrukwekkende rap over de cyclus van geweld. Jongens pesten een klasgenoot, wachten hem na schooltijd op en tuigen hem zo hevig af dat deze overlijdt. De daders worden gepakt en veroordeeld. Ze worden in de gevangenis gegooid, om daar het slachtoffer te worden van het geweld van oudere, ervaren bajesklanten. Even denk je ‘lekker puh’ maar Franti laat je zien dat iedereen in een ‘cycle of violence’ zit en dat het vrijwel niemand lukt om, als je er eenmaal in zit, aan te ontsnappen. Nog aangrijpender in de rap is deze zin: ‘Death is the silence in this language of violence’. En precies dat, die stilte en het doorbreken van de geweldscirkel staan centraal in dit geweldige boek van Reynolds. Het is geschreven als een rap en komt aan als een mokerslag.

Wat zou Martin doen? van Nic Stone is een meer traditionele roman, maar confronteert je met even belangrijke en intrigerende vragen als 67 seconden. In dit boek kaart Stone de gelaagdheid van racisme en discriminatie aan. Wat is de grens tussen een vooroordeel en regelrechte uitsluiting? Als je door anderen wordt gezien als ‘bad guy’ ga jij er dan naar gedragen? Kijk, het gaat om Justyce. Een zwarte Amerikaanse jongen op een witte school. Hij kan erg goed leren, maar raakt in de problemen als hij door agenten wordt gezien als straatrover. Hij is onschuldig, maar hoe bewijs je je onschuld? En wat gebeurt er als de agent die jou heeft opgepakt later op straat wordt neergeknald? En wat als je blanke vrienden tijdens Halloween verkleed over straat gaan, waarbij jij als straattuig verkleed gaat – broek op half zeven – en een van hen een pak van de Ku Klux Klan draagt? Allemaal ingedriënten voor een prachtig boek dat je dwingt om na te denken over discriminatie. Een boek ook dat je uitdaagt om stelling in te nemen tijdens de gesprekken en discussies in het boek. Een boek ook dat je laat zien hoe moeilijk het is om een goed leven te leiden, een leven dat is geïnspireerd op dat van de Amerikaanse voorvechter voor gelijke rechten, Martin Luther King.

Kom dus van de achterbank af, leen deze twee boeken en lees ze. En vergeet niet om de knopen terug te geven aan de chauffeur.

Het verhaal An Occurance at Owl Creek Bridge van Ambrose Bierce, waar Martin Bootsma aan refereert in de eerste alinea van dit blog, is gratis te downloaden op het Gutenberg project, via onderstaande link. 

Over de auteur

Martin Bootsma is leraar en teamleider op de Alan Turingschool in Amsterdam. Voor de OBA schrijft hij over Young Adultboeken, op zijn eigen blog Meesterlezer schrijft hij over boeken, onderwijs en het samenspel daartussen.