Het gaat om het boek Gesplitst van Neil Shusterman, vertaling van Unwind (dat ik niet zo eng vind klinken als gesplitst). Bekijk hier de boektrailer (trouwens ook een nieuw fenomeen, misschien ook eens een blog waard?)

Het speelt in Amerika in de toekomst, waar een hoogoplopend conflict over abortus is uitgelopen op het instellen van de Wet op het leven, wat inhoudt dat kinderen tot hun dertiende jaar recht hebben op leven. Daarna mogen hun ouders zich alsnog ontdoen van hun kinderen door ze te laten 'splitsen'. Dit betekent dat de kinderen voortleven in anderen, omdat alle bruikbare lichaamsdelen worden gebruikt voor transplantatie. Ook ouders die meer dan tien kinderen hebben moeten de overige kinderen opgeven voor splitsing. Deze kinderen worden tienders genoemd.

De hoofdrolspelers zijn drie kinderen, die allemaal om een andere reden worden gesplitst. Connor is een opstandige puber waar zijn ouders liever vanaf willen, Lev is een tiender en volgens zijn ouders uitverkoren door God om geplitst te worden, en Risa is een wees die volgens de mensen van het weeshuis geen nuttige eigenschappen of talenten heeft en daarom gesplitst wordt.

Op weg naar het ‘oogstkamp’ waar zij zullen worden gesplitst (wat een naam!) krijgen zij de kans om te ontsnappen, wat ze dan ook doen. Lev eerst nog tegen zijn zin want hij is opgegroeid met de overtuiging dat het een grote eer is dat hij wordt gesplitst en zelfs zijn reden van bestaan.

Wat volgt is een enorm spannend verhaal, het is zaak om tot hun achttiende verstopt te blijven, want dan mogen ze niet meer gesplitst worden. De kinderen belanden helaas alsnog in een oogstkamp. Waar zij toch weer in opstand komen. Dit mag echter niet voor iedereen baten, we maken een splitsing mee van minuut tot minuut, net zoals de gesplitste zelf. En dat is...bizar.

Er wordt een krankzinnige wereld geschetst, waar een arm zetten als hij gebroken is niet meer gebeurd, omdat het makkelijker is om er een nieuwe arm aan te zetten. De geneeskunde verandert in transplantatiekunde. Er lijken goede kanten aan te zitten: er is geen abortus, en er zijn genoeg transplantatiedonoren. Maar wat daaruit ontstaat is onmenselijk. Wat te denken van de 'ooievaarsregeling'? Omdat abortus niet meer mag, kunnen ongewenste kinderen te vondeling worden gelegd. Iedereen die een baby op zijn stoep vindt moet het kind liefdevol opnemen. Klinkt ook al weer goed, ware het niet dat op deze manier de kindjes van stoep naar stoep worden doorgeschoven, zolang niemand het maar ziet.

Dit boek is een voorloper van een nieuwe hype in de young adult-boeken: de dystopie. Boeken waarin afschrikwekkende (toekomstige) werelden worden geschetst. Populairste voorbeelden daarvan zijn de Hongerspelen-trilogie van Suzanne Collins en de Divergent-trilogie van Veronica Roth (beiden ook verfilmd). Ik noem ook de Chaos-trilogie van Patrick Ness, die speelt op een planeet waarop alle gedachten hardop te horen zijn, en er dus geen privacy bestaat. En Michael Grant (schrijver van de serie Gone) is begonnen aan de serie BZRK waarin ook gestreden wordt om de vrije wil.

Het is bizar (echt waar), maar ook niet zo bizar dat het onwaarschijnlijk of uitgesloten is. Uit goede bedoelingen kunnen horrormaatregelen ontstaan. Als er een boodschap te vinden zou zijn die deze schrijvers uitdragen, is het: blijf zelf denken! (en boeken lezen - maar dat zet ik er zelf bij)

Deborah van der Vliet, medewerker informatie dienstverlening