Boekenblog 186; Pelgrimages: Wandelen naar Santiago de Compostela
“Ik was vergeten hoe het was, met een rugzak door heuvelland. En die 17 kilometer waren er minstens 25. We waren er allebei van overtuigd dat onze in de haast aangeschafte wandelgids van ene mevrouw Raju niet klopte. Toen we na zes uur ploeteren in Pinos Puente aankwamen had ik het gevoel dat mijn benen een paar centimeter korter waren geworden. Ik had zes uur lopen vechten tegen de zwaartekracht en voor mijn gevoel X-poten gekregen als andreaskruizen.”
Klimmen naar kruishoogte
Herkenbaar, maar nooit durven bekennen? Tosca Niterink heeft het voor u (en mij) gedaan. Helaas moest zij toen nog 1200 kilometer doorlopen om het einddoel, het legendarische Santiago de Compostela te bereiken. In een hilarisch boek, Klimmen naar kruishoogte (2012, 3e druk), doet zij hiervan verslag. Dit citaat is slechts een flauwe weergave van de ellende die Tosca en haar dans -en wandelpartner, Anita Janssen nog te wachten staan. Vreemd genoeg smaakte deze vrijwillige pelgrimage naar meer. In september vertrekken ze naar Brazilië om daar de Caminho da Fe te lopen. Niet meer dan 525 kilometer- een peulenschil. Alle verzuchtingen, verdwalingen, vervloekingen kunt u nalezen en nazien in NRCHandelsblad, op hun website, in boekvorm en nu ook in een documentaire: Blok aan me been.
Wild Wives
Tosca Niterink. Beroemd in de jaren negentig met ‘Theo en Thea’,met Arjan Ederveen. Gevolgd door het even geestige ‘Kreatief met Kurk’ en ‘Borreltijd’. Ik benijd trouwens niemand die nietsvermoedend in de bibliotheek het boek Kreatief met kurk leende. Het stond namelijk “gewoon” bij de knutselboeken. Nu schrijft Tosca vooral;wekelijks een column voor het NRC. Over haar moeder in een verzorgingstehuis,ontroerend en met humor. Anita Janssen is journalist en fotograaf. Zij verzorgt de beelden voor columns en boek. Samen geven ze ook lezingen in kleine zaaltjes. “Dat vindt Anita leuker dan ik. Die houdt ervan als de mensen hard moeten lachen.” Anita knikt instemmend. “We laten filmpjes zien, lezen voor uit ons boek, het rechtstreeks contact met de mensen is heel leuk. Een soort van dia-avondje maar dan leuker.” Luister naar het gesprek dat ik 22 augustus met Anita en Tosca had bij AmsterdamFM, dan weet u hoe die avondjes verlopen.
Spiritueel bijkomen ?
Klimmen naar kruishoogte- geweldige titel!- staat in een lange traditie. In waarschijnlijk duizenden boeken wordt de Pelgrimsweg naar Santiago beschreven als een religieuze, spirituele ervaring; ook door mensen die het geloof hebben afgelegd of betwijfelen. Of ze gebruiken de wandeling – die vanuit talloze plaatsen in Europa naar de kerk met de Jacobsschelp leidt -om het geloof terug te vinden. Enfin, iedereen zo zijn reden. Herman Vuijsje schrijft zijn Pelgrim zonder god: “Het antwoord ligt in de naam besloten: het is de “Weg naar Santiago. Santiago was en is: te voet onderweg zijn. En dat is iets dat mensen in alle tijden en op alle plaatsen heeft aangesproken. Santiago is: ervoor gaan. Daardoor heeft het zich ook weten te bevrijden uit de sfeer van boetedoening en onderdanig gesmeek ( ).” Bij Vuijsje en Niterink/Janssen geen boetedoening. Vuijsje schrijft in fraai proza zijn wandeling in omgekeerde richting: van het streng katholieke Noord-Spanje naar het goddeloze Amsterdam. Onderweg,door gesprekken, rond te kijken, lezend, bekijkt hij hoe het staat met moraal en spiritualiteit in een Europa waarin kerk en traditie verdwijnen. In Klimmen naar kruishoogte wèl veel gesmeek:om de goede route (mevrouw Ragout stuurt hen overal naar toe, behalve naar de plaats van bestemming); om regen,om droogte,om schaduw,om zon,om water (of bier),om eten- ze komen meestal uitgehongerd om 18.30 aan. Dan is alles nog dicht tot 21.00. Kortom: een lange litanie, die toch leidt naar de volgende wandeling.
Maar al leiden bijna alle wegen naar Santiago, ze werken bijna altijd louterend. En dat is fijn om te lezen, thuis, met alles onder handbereik. Ik vond de eerste etappe, Amsterdam - Den Bosch, al lang en mooi genoeg.
.
Leo Willemse is bibliothecaris bij de OBA en schrijft bijna wekelijks een Boekenblog voor www.oba.nl. Iedere week bespreekt hij het Boekenblog bij Radio AmsterdamFM Kunst & Cultuur op Vrijdag, rond 15.45.