Dag Mitchell. Kun je ons iets meer vertellen over Keti Koti? 

"Keti Koti staat symbool voor de afschaffing van de slavernij. Voor mij persoonlijk is 1 juli meer een herdenkingsdag. Het voelt voor mij vreemd om te feesten op een dag waarop je stilstaat bij een gewelddadig aspect van de geschiedenis. Ik denk dat het iets is waar we allemaal stil bij zouden moeten staan. Het is belangrijk dat we van het verleden leren over hoe we met elkaar omgaan. Mensen moeten zich bewust zijn van hun privileges en eroverheen durven stappen, want precies die privileges houden deze ongelijkheid in stand." 

De afschaffing vond lang geleden plaats, waarom is het zo belangrijk dat we erbij blijven stilstaan? 

"Tijd is een relatief begrip. Mijn oma’s oma heeft in slavernij gewoond, mijn moeder is geboren in een kolonie. Hen werd sterk afgeraden om Surinaams te spreken. Jezelf zijn, je eigen taal spreken, je haar dragen op een natuurlijke manier- dat werd allemaal gezien als minderwaardig. De erfenis daarvan zien we terug in de samenleving van nu." 

Wat doet The Black Archives met Keti Koti?

"Veel! Wij hebben samen met FunX en Nederland Wordt Beter een petitie opgezet om van 1 juli een nationale vrije dag en herdenking te maken. Het is al door meer dan 40.000 mensen ondertekend, wij hopen minimaal 50.000 handtekeningen te ontvangen. Daarnaast hebben we een expositie die gaat over 100 jaar Surinamers in Nederland en de geschiedenis van de Surinaamse aanwezigheid. Dat is natuurlijk ook onlosmakelijk verbonden met het koloniale verleden en de slavernij. Er komt ook een expositie in Park Sonsbeek in Arnhem, over hoe het landgoed Zypendaal, ook in Arnhem, werd gefinancierd uit slavernij."

"Maar er zijn ook veel andere initiatieven. Onze partners Patta en Filling Pieces komen allebei met een T-shirt voor Keti Koti. Patta lanceert een t-shirt en campagne over anti-koloniaal denker en activist Anton de Kom. Filling Pieces haalt geld op voor The Black Archives en Youth Empowerment Suriname, een organisatie gericht op de empowerment van jongeren in Suriname. Daarnaast wordt een deel van de opbrengst gedoneerd aan een organisatie die zich inzet om zorginstellingen in Suriname te ondersteunen die zijn getroffen door de coronacrisis."

Welke invloed denk je dat de huidige situatie heeft op Keti Koti dit jaar?  

"Ik denk dat mensen zich na de moord op George Floyd en de Black Lives Matter-protesten een stuk meer met het onderwerp zijn gaan bezighouden: de geschiedenis, ongelijkheid, institutioneel en anti-zwart racisme. In die zin is het jammer dat er dit jaar geen groot Keti Koti-festival is. Maar misschien is het daardoor juist wel een goed moment om je er meer in te verdiepen, je in te lezen en je te laten informeren, bijvoorbeeld via de collectie van de OBA en The Black Archives."

Het slavernijverleden van Amsterdam wordt nu op meerdere plekken belicht, bijvoorbeeld in het Rijksmuseum, het Stedelijk en de publicatie vanuit de gemeente zelf. Hoe verhoud jij je daartoe? 

"Ik denk dat het een stukje verantwoordelijkheid nemen is. Als mensen, als stad. Amsterdam was heel direct verbonden met de slavernij, ze was mede-eigenaar van de kolonie Suriname en de VOC en WIC en heeft zo misdaden tegen de menselijkheid gefaciliteerd en gestimuleerd. In die zin is het de verantwoordelijkheid van de stad om in het heden te erkennen wat in het verleden is gebeurd. Dat kan via kunsteducatie, of inderdaad via deze publicatie, waaraan ik zelf ook een hoofdstuk heb mogen bijdragen."

Amsterdam wordt mede door dit soort initiatieven als een progressieve en open stad gezien.  

"De stad heeft inderdaad een open en progressief karakter, zeker vergeleken met andere plekken in Nederland. Maar er is altijd de andere kant van de medaille. Ook in Amsterdam is er sprake van racisme, discriminatie en uitsluiting op verschillende fronten. Zo werd eind vorig jaar ons pand beklad, ‘gewoon’ door een Amsterdammer. De cijfers van het Meldpunt Discriminatie Regio Amsterdam tonen ook aan dat vele Amsterdammers door racisme en discriminatie worden uitgesloten. Dit komt voor een deel voort uit het slavernijverleden."

Mensen zeggen vaak: ‘maar we hebben het hier zo goed.’ 

"Dan moet je je afvragen op wie die ‘we’ slaat. Dergelijke uitspraken worden vaak gedaan vanuit een positie van privilege. Aan de andere kant van de medaille zie je mensen die zijn uitgebuit en die privileges niet hebben kunnen opbouwen. In Nederland, en zelfs in Amsterdam, zijn er heel veel mensen die het minder getroffen hebben." 

Op welke initiatieven in de stad ben je trots? 

"Heel veel. Het eerder genoemde initiatief van Patta, of Filling Pieces, maar ook Prospect Eleven, een creatieve hub voor ondernemers en creatievelingen in Zuidoost. Daar is ook onze dependance gevestigd. En Framer Framed heeft een prachtige expositie gemaakt met Metro54."  

Waar kun je heen gaan als je meer te weten wilt komen over het slavernijverleden?  

"Ik zou zeker de Black Heritage Tour doen. Jennifer Tosch neemt je mee in het verborgen verleden achter een heleboel gebouwen in het centrum van de stad. Het zal veel mensen verbazen hoeveel van die gebouwen zijn verbonden met het slavernijverleden. Maar ook de expositie over de Surinaamse School in het Stedelijk Museum moet je zien. Het gaat niet alleen maar om slachtofferschap of onderdrukking, maar ook over verzet, emancipatie, strijdbaarheid en creativiteit." 

Wat nemen we mee als 1 juli voorbij is? 

"Er is geen simpele formule of oplossing, want racisme is een meerkoppig monster. Het vraagt om een brede politieke aanpak. Het belangrijkste is inzet, en dat het probleem daadwerkelijk wordt aangepakt. Doen in plaats van alleen praten en debatteren: mensen aanspreken op de werkvloer en binnen je familie. Niet je mond houden, maar er iets van zeggen." 

Beeld: Leonel Piccardo

The Black Archives heeft een collectie gecureerd die vaak nog niet in bibliotheken te vinden was. De boeken gaan over pre-koloniale en koloniale zwarte geschiedenis, racisme, geschiedenissen van verzet en emancipatie en meer. Vanaf 29 oktober zijn deze titels te leen in het Huis van Alle Talen in OBA Oosterdok.