Ook deze tweede gratis editie van Wij slaven van Suriname is een initiatief van de gemeente Amsterdam. De gemeente stelt het boek beschikbaar in het kader van 80 jaar vrijheid sinds de Tweede Wereldoorlog en 80 jaar sinds de dood van Anton de Kom. De OBA ondersteunt dit initiatief en verpreidt de boeken via de vestigingen. Je kunt het boek vanaf 26 maart ophalen in alle OBA-vestigingen. Het is niet mogelijk om een exemplaar te reserveren of na te bestellen. Wees er op tijd bij, want op = op.

Wie was Anton de Kom?

Anton de Kom was intellectueel en activist. En iemand die zich al zijn hele leven inzette tegen onrechtvaardigheid. Zo ook tegen het anti-zwart racisme dat na de formele afschaffing van de slavernij door bleef woekeren in de Surinaamse maatschappij. Hij protesteerde tegen de uitbuiting van arbeiders en riep Surinamers op om voor de eigen rechten op te komen tegenover het koloniale Nederlandse gezag. Als veroordeelde ‘agitator’ werd De Kom in 1933 verbannen uit Suriname en vertrok hij naar Nederland. In de jaren die volgden schreef hij het meesterwerk Wij Slaven van Suriname, een felle aanklacht tegen kolonialisme, racisme en uitbuiting. Het boek was de eerste antikoloniale beschrijving van de Surinaamse geschiedenis. 

Verzet tegen de Duitse bezetter

In de oorlogsjaren werd Wij Slaven van Suriname onmiddellijk verboden door de Duitse bezetter. De Kom sloot zich – hoe kan het ook anders – aan bij het verzet. Hij zag in het nazisme dezelfde onderdrukking en uitsluiting als waar hij zijn hele leven al tegen streed. Hij schreef teksten voor de illegale communistische pers en hielp mee in de distributie van verzetskranten. Dit hield hij angstvallig stil, zelfs zijn gezin wist nergens van. Toch werd hij in augustus 1944 verraden en gearresteerd. Hij zat in verschillende kampen en stierf in kamp Sandbostel, Duitsland, in april 1945, enkele weken voor de bevrijding. Hij ligt sinds 1960 begraven op de erebegraafplaats in Loenen en kreeg in 1982 postuum het Verzetsherdenkingskruis vanwege zijn strijd tegen de Duitse bezetter.  

De herontdekking van Wij slaven van Suriname

Wij slaven van Suriname raakte in de vergetelheid, maar werd in de jaren zestig in de Leidse Universiteitsbibliotheek herontdekt door Rubia Zschuschen, student en lid van de Surinaamse Studenten Unie. Na vergeefse pogingen het werk in herdruk te krijgen, besloten ze er een ‘roofdruk’ van te maken, het boek op stencil te zetten en het te verspreiden, zodat mensen de tekst toch konden lezen. Daarna publiceerden ze ook een selectie van zijn gedichten in de dichtbundel Strijden ga ik. Hiermee stonden ze aan de basis van De Koms herwaardering als schrijver en vrijheidsstrijder.