Amsterdammer Bredero in schrijverspantheon

Gepubliceerd op: 5 maart 2025 13:30

In De Nieuwe Kerk Amsterdam wordt op zondagmiddag 16 maart een schrijverssteen voor Gerbrandt Adriaenszoon Bredero (1585-1618) toegevoegd aan het schrijverspantheon. En jij kunt daar bij zijn.

De schrijverssteen is voor De Nieuwe Kerk ontworpen en gehakt door beeldhouwer Henk Welling. De onthulling wordt opgeluisterd met een feestelijk programma. Naast voordrachten van emeritus hoogleraar Nederlandse literatuur Lia van Gemert en schrijfster Nelleke Noordervliet – die ooit in het huis van Bredero verbleef – zijn er optredens van rapper Yes-R en acteur Vastert van Ardenne. We mogen een paar plekken voor de onthulling weggeven aan OBA-leden. In de nieuwsbrief OBA Nieuws, die we morgen (donderdag) versturen, lees je hoe je kans maakt.

meld je snel aan voor de nieuwsbrief

lees meer over het schrijverspantheon

Een echte Amsterdammer

Bredero was een echte Amsterdammer. Hij werd op 16 maart 1585, in het tweede decennium van de 80-jarige Oorlog, geboren in de Nes, als zoon van een schoenmaker. Die zomer veroverden de Spanjaarden Antwerpen en dat leidde tot een immigratiestroom die Amsterdam voorgoed veranderde. Wereldwijze Antwerpse kooplieden, Joden die waren gevlucht uit Spanje en Portugal - het provinciale Amsterdam transformeerde tot een bruisende, veelkleurige stad vol rumoer en lawaai. De kleine Bredero moet zijn ogen hebben uitgekeken. 

Het is opvallend hoe modern Bredero aandoet en lijkt te passen bij onze tijd van ontstuimige vernieuwing, en alle fricties die daarbij horen.

— René van Stipriaan, biograaf van Bredero

Hilarische, maar ook kritische toneelstukken

Bredero kon niet naar de Latijnse School, zoals tijdgenoot P.C. Hooft, maar door heel veel te lezen en zich onder te dompelen in het Amsterdamse straatleven ontwikkelde hij zich tot een geweldig dichter en toneelschrijver. Bredero beheerste alle registers van het Nederlands, van rauwe volkstaal tot smachtende liefdesverklaringen. 'In Je moerstaal', het thema van de 90-jarige Boekenweek, is hem dan ook op het lijf geschreven. Hilarische stukken als De klucht van de Koe en De Spaanschen Brabander waren in Bredero's tijd razend populair en kunnen zo weer op de planken (maar helaas  gebeurt dat zelden). Bredero zette de Amsterdamse samenleving neer met liefdevolle humor, maar was ook kritisch. Hij liet het publiek hard lachen om domme volkstypes en gehaaide handelaren, maar liet ook zien dat mensen geld verdienen belangrijker vonden dan medemenselijkheid. En de slavenhandel noemde hij schandelijk: ‘Onmenschelyk ghebruyck! Godlóóse schelmery!’ 

Gebroken hart

Ook op literair gebied was Amsterdam de plek waar je wilde zijn. Joost van den Vondel groeide er op (misschien zat hij zelfs bij Bredero op school), net als P.C. Hooft en Maria Tesselschade. De rederijkerskamer D'Eglentier gaf volop ruimte aan literaire vernieuwers, Bredero's toneelstukken trokken er een groot publiek. Bredero's roem opende zelfs de deuren naar de beau monde. Hij ging om met Hugo de Groot, een van de machtigste mannen van de Republiek, en de schatrijke koopman-diplomaat Jacob van Dijck. En hij was bevriend met beroemde wetenschappers als Daniel Heinsius en Petrus Scriverius. Zoals zoveel sterren stierf Bredero jong, op 33-jarige leeftijd. Over de doodsoorzaak wordt nog steeds gespeculeerd. Was het een gebroken hart? Hij werd begraven in de Nieuwezijds Kapel aan het Rokin (tegenwoordig The Amsterdam Dungeon), zijn graf werd lang geleden al geruimd.

 

Boekentip: de biografie van Bredero

Meer boekentips van OBA-medewerkers? kijk iedere week naar 750 in 750 seconden op AT5. En lees onze nieuwsbrief Boekentips.

Bredero bij de OBA

meer Bredero bij de OBA