Gelukkig zijn er ook gebeurtenissen die dat geschonden vertrouwen weer herstellen. Het openbreken van de Berlijnse Muur was er zo een. Nooit vergeten de euforie die daarop bezit nam van Berlijners, stad, land, de wereld. Erna kwam wel weer een andere, bitterder werkelijkheid om de hoek kijken, het beschouwen van de Ossies als tweederangs burgers bijvoorbeeld maar dit openbreken, wat was het groots. Onvergetelijk. Nog een historische gebeurtenis die in het geheugen gegrift staat was een eindelijk vrijgelaten Nelson Mandela, die in een chique pak, waardig en ongebroken, op de uitgelaten menigte die op hem wachtte toeliep, hand in hand met Winnie, 11 februari 1990. Niet te stuiten hoop laaide op. Ook daarop volgde een mindere werkelijkheid.

Geen omelet zonder gebroken eieren

Een onmogelijk grote taak had hij op zijn schouders genomen: het slechten van de Apartheid. Gelijkheid voor iedereen, ook in Zuid Afrika, want er is maar één ras: het menselijke ras. Niemand is superieur aan een ander: “Ik heb nooit iemand als superieur aan mij gezien, noch in de gevangenis noch erbuiten.” Mandela werd als een Messias gezien, men had dezelfde irreële verwachtingen van hem. Maar hij deed het wel, hij schipperde diplomatiek tussen alle kleuren, rassen en ideologieën en zorgde ervoor dat er na 1994 zwarte kinderen konden opgroeien die zichzelf de “Born free” generatie konden noemen. Dankzij hem. Zijn eigen kinderen vonden dat hij wel een vader voor de natie was maar geen tijd had om vader voor hen te zijn. Als men een omelet bakt moet men eieren breken, all for the greater good, waar gehakt wordt vallen spaanders enzovoorts. De man was natuurlijk geen “heilige”, niet “Gods plaatsvervanger op aarde”. Ha, zoals de tekening van Fokke & Sukke dan. Petrus aan de hemelpoort roept naar binnen: “Hé Jezus, ophoepelen! Mandela komt eraan”.

Men valt over elkaar heen in rare eerbetuigingen en pluimstrijkerij. Mandela zag zaken door de vingers betreffende Winnie die hij nooit door de vingers had mogen zien. Hij was net zo feilbaar, ijdel en zoekende als willekeurig welk mens dan ook. Hij wilde de levenstaak die hij zichzelf gesteld had volbrengen, hoe dan ook. En dat was een verheven taak. Daar moest hij af en toe concessies voor doen, er ging wel eens water bij de wijn, daar vielen wel eens brokken. Maar hij volbracht hem. Schitterend.

Black president

In 1984, twintig jaar nadat Nelson Mandela wegens terroristische activiteiten vastgezet was op (o.a.) Robben Eiland en zijn dagen sleet met stenen splijten en heel veel lezen, had Jerry Dammers van de Specials een lied geschreven dat door zijn aanstekelijke beat en catchy hookline een enorme hit werd en uiteindelijk uitgroeide tot een anthem: Free Nelson Mandela!. Mensen die zich anders alleen maar met popmuziek bezig hielden en zich verre hielden van politiek wisten opeens wat Apartheid was en wie Nelson Mandela was en waarom hij vastzat. Officiële kanalen ter rechterzijde van het politieke spectrum zwegen Mandela dood of zetten hem weg als misdadige terrorist. Zelfs Amnesty hield zich niet met Mandela bezig, omdat hij immers opdracht had gegeven tot terroristisch geweld.

In 1988 organiseerde dezelfde Jerry Dammers samen met de toen heel populaire popgroep de Simple Minds een mega concert in het Wembley Stadium met supersterren zoals Sting, George Michael en Dire Straits ter gelegenheid van de 70e verjaardag van Nelson Mandela, die hij nog steeds in het gevang moest “vieren”. Peter Gabriel zong over een andere Zuid-Afrikaanse verzetsheld Steve Biko, Steven van Zandt zong over het boycotten van het luxe vakantiepark Sun City in Zuid Afrika, waar vele westerse musici, voor wie het Apartheidsgeld niet stonk, optraden. Het concert werd gezien door 600 miljoen kijkers in alle windstreken van de aarde. De hele wereld kende nu de betekenis van het lelijkste Nederlandse woord: Apartheid en veroordeelde het steeds luider. Zuid Afrika werd geboycot en koos economische eieren voor zijn geld. De machthebbers gingen in het geheim onderhandelingen voeren met de in het gevang zittende vertegenwoordigers van het ANC om tot overeenkomst te komen hoe het verder zou moeten als zij vrijgelaten zouden worden. Zonder dat zij en andere witmannen afgeslacht zouden worden in een golf van wraakzucht en terugbetaling.

Mondjesmaat liet het regime ANC-strijders vrij, Nelson Mandela als laatste.

De kracht van muziek

Dat werkt als water dat telkens weer op eenzelfde plek op een rots valt. Uiteindelijk slijt er een holte uit. De holte wordt een spleet. Een bassin. Een kloof.

De zachte maar onvermijdelijke kracht van muziek heeft er zeker voor gezorgd dat Mandela eerder vrijkwam en zo zijn grote rol in de geschiedenis een aanvang kon nemen. Door slim en strategisch manoeuvreren voorkwam Mandela geweldsexplosies en burgeroorlogen. De Apartheid verdween officieel, er werd gelijkheid en samen delen beloofd door De Klerk cum suis maar helaas zit de blanke minderheid anno 2014 nog steeds stevig op alle rijkdommen van het land. Geweld, dat er in eeuwen ingesleten is door de barbaarsheid van Apartheid, is nog steeds alom aanwezig, dat verdwijnt niet zo maar uit het hoofd van getraumatiseerden en hun kinderen en hun kindskinderen. Dat moet slijten. Daar moeten waarschijnlijk generaties overheen gaan. En dan nog is er een hele lange weg te gaan. Maar niet meer door Mandela. Hij heeft uiteindelijk toch losgelaten, is maar weggegaan, Nelson Rohilahla Mandela en de hele wereld lijkt in rouw gedompeld. Hij kon echter met een gerust hart gaan, hij heeft zijn deel van de wereld een stuk beter achtergelaten dan hij hem aantrof. En was zo een lichtend voorbeeld voor velen.

Hamba kahle, Mandela

“It is music & dancing that makes me at peace with the world. And at peace with myself” zei Mandela zelf tijdens een concert van landgenoot & mede anti- Apartheidsstrijder Johnny Clegg. En zo is het. Zie hem dansen, zijn naarmate hij ouder werd, steeds mooier wordende koppie in een gelukzalige grijns vertrokken. Alle zorgen glijden even van hem af want er is muziek, er is dans. Zo’n man sluit je toch in je hart.

Nu dansen de mensen in Zuid Afrika ook, maar als uiting van verdriet. Hamba kahle Madiba.

Songs, geïnspireerd door Mandela

Johnny Clegg & Savuca: Third World child (magazijn)

Tracy Chapman: Freedom now

Simple Minds : Mandela day

Public enemy: Prophets of rage

Brenda Fassie|: Black president

Carlos Santana & Wayne Shorter: Mandela

Abdullah Ibrahim: Mandela

Youssou N’Dour: Nelson Mandela

Khadja Nin: Mzee Mandela (magazijn)

Abyssinians: Mandela (Satta dub Magazijn)

Specials: Free Nelson Mandela

Adame Dramé: Percussion pour Mandela

Salif Keita: Mandela

Farafina : Mandela (Magazijn)

IJahman Levi: President Mandela (magazijn)

Danyel Waro : Mandela

Special AKA : Free Nelson Mandela (magazijn)

Quilapayun : Free Nelson Mandela

Eric Bibb : Mandela is free

Larose: Mandela (Haiti magazijn)

Mother’s Finest: Mandela’s song

Milton nascimento met Winnie Mandela: Lagrimas do sul

Gomer Edwin Evans: Mandelas dream (wisselcollectie)

Miles Davis: Amandla

Metha Molenaar