Ieder jaar wordt de Annie M.G. Schmidtlezing uitgesproken door een gerenommeerd kinderboekenschrijver, over zijn of haar visie op de stand van zaken van de jeugdliteratuur. Dit jaar was het de beurt aan Anna Woltz, die meteen verkondigde niets te gaan zeggen over haar visie op de stand van zaken van de jeugdliteratuur. Zo'n bont spectrum van schrijvers en boeken, daar kun je geen ‘stand’ uit destilleren, aldus Woltz. Ook zou ze niets zeggen over het belang van lezen. De zaal zat namelijk propvol mensen die allemaal zeer goed doordrongen waren van het belang van lezen.

Waar zou de lezing, die Het wijzertje op ons voorhoofd heette, dan over gaan? Dat ging Anna ons nog niet vertellen. Niets zo saai als een lezing waar je van te voren al weet welk punt er gemaakt gaat worden. Nee, zij zou ons, als schreef ze een verhaal, meenemen en via zijpaden leiden naar de kern van haar lezing.

In deze samenvatting zal ik niet alle zijpaden meenemen, maar ik hoop de grote lijn te kunnen reproduceren. 

herschrijven

Anna neemt het schrijven zeer serieus, het is een ambacht. Alle woorden en zinnen die ze schrijft kan ze verantwoorden. Ze heeft ze namelijk honderd keer herschreven, tot het er zo staat dat het beter is dan de schrijver zelf. Zij verwijst voor het herschrijven naar George Saunders (een Amerikaanse schrijver van onder anderen kinderboeken) die het had over een denkbeeldig wijzertje op zijn voorhoofd dat hij gebruikte bij het herschrijven. Welke kant slaat de naald uit? Moet het nog beter of is het precies goed?

Anna vertelt over haar blik op kinderen. Voor de geboorte van haar zoon Benjamin, bijna een jaar geleden, zag zij het kind als doelgroep en als hoofdpersoon in haar boeken (volwassenen in boeken zijn saai). Ook zichzelf zag ze nog als kind, eigenlijk nooit volwassen geworden en alles observerend vanuit kinderperspectief.

klagen

Maar toen kwam Benjamin. Anna verkeerde voor het eerst in het 'grotemensenkamp', en ze schrok van de blik van volwassenen op kinderen. Als kersverse moeder las zij een heleboel over kinderen geschreven door ouders. Maar wat haar opviel, was dat de nadruk lag op hoe zwaar het is om kinderen te hebben: een hoop geklaag over  te weinig slaap en tijd voor jezelf, en een teveel aan poep.

Waarom wordt er niet intelligent en serieus over kinderen gesproken? Kinderen geven je een deel van je eigen leven terug. Je herinnert je je babytijd niet, maar door je baby beleef je dit nog een keer, en nu bewust. En dan maak je mee dat je baby zijn handjes ontdekt! Wat magisch! En al die andere grote ontdekkingen die zullen volgen!

kinderen serieus nemen

En nu komt Anna op het punt dat ze wil maken: De wereld moet kinderen serieus nemen. En wij, die werken met en voor kinderen, moeten onszelf serieus nemen. Hoe kan het dat beroepen met kinderen minder  serieus worden genomen? Terwijl elke volwassene staat op de schouders van het kind dat hij was. In je jeugd leer je het meest, daar word je gevormd. Wie bijdraagt aan de ontwikkeling van kinderen doet belangrijk werk.

Anna vraagt zich af waarom er zo weinig respect is voor kinderen. Iedereen is kind geweest, dus je zou denken dat iedereen zich in kinderen kan verplaatsen. Maar dat is niet zo. Haar verklaring hiervoor is dat kinderen meestal in het gezelschap van vrouwen zijn. Vrouwen zijn 'gemankeerde mannen', en worden ook niet serieus genomen. Daar hebben de kinderen dus ook last van.

Kinderboekenschrijvers moeten schrijven voor het kind op wiens schouders zij staan. Het allerbeste van zichzelf in hun boek stoppen, kinderen serieus nemen. En: het kan altijd beter. Luister maar naar het wijzertje op je voorhoofd.

Deborah van der Vliet is jeugdbibliothecaris en boekenliefhebber in hart en nieren. Ze studeerde Nederlandse taal- en letterkunde en werkt inmiddels bijna 17 jaar bij de OBA. Jeugdliteratuur is haar grote liefde. Je leest meer blogs van Deborah op haar eigen sites boekielezen.nl en elkedageenprentenboek.nl.