In 1973 verscheen Kruistocht in Spijkerbroek. In dat verhaal stapt Dolf in een teletijdmachine op weg naar een riddertoernooi in Frankrijk. Hij is dol op ridders en hun geschiedenis. Maar het loopt verkeerd. Dolf komt op een andere plaats en in een compleet andere situatie terecht. Hij komt midden tussen een enorme groep kinderen die op weg is naar het heilige land. Ze gaan Jeruzalem bevrijden! Als ze in Italië zijn, zal de zee zich openen zoals in de bijbel met Mozes en het volk Israëls gebeurde. De kinderen volgen het spoor van een jongeman, genaamd Nicolaas die door engelen is opgedragen om de tocht te ondernemen.

Veel van jullie zullen het beroemde boek van Thea Beckman hebben gelezen. Misschien heb je ook wel een van de films die naar aanleiding van het boek zijn gemaakt gezien. Hoe dan ook, vrijwel iedereen die dit verhaal heeft gelezen denkt dat Beckman heeft geschreven over iets wat ook echt heeft plaatsgevonden. Veel van haar boeken gaan over een historische gebeurtenis. Zo’n verhaal is dan echt gebeurd, maar toch gelogen. Want de historische achtergrond is omkleed met een verhaal dat is verzonnen. Kijk maar naar Kruistocht in Spijkerbroek. De kinderen zijn vanuit Duitsland naar Italië gelopen, alleen Dolf was er niet bij. Laat staan dat we weten of de avonturen die hij beleeft, hebben plaatsgevonden.

Jouw bibliotheek heeft nog een ander YA-boek in de kast staan waarin de kinderkruistocht wordt beschreven. Het gaat om Stormbrengers van Philippa Gregory. In dit boek speelt de kinderkruistocht een belangrijke rol. De hoofdpersonen stuiten tijdens hun tocht door Italië op kinderen die in grote groepen richting Genua lopen. Ze staan onder leiding van een Zwitsers herdersjongen, die hoog in de heuvels door engelen is opgeroepen om de tocht te ondernemen. De jongen, Johann, is een geweldig spreker en verleidt met zijn woorden hoofdpersoon Luca om hem te volgen.

De boeken van Beckman en Gregory zijn fijn om te lezen. Naast het leesplezier, leer je ook nog eens veel over de kinderkruistocht. Wat wil je nog meer? Nou, misschien wat nuance? Want die kinderkruistocht heeft nooit bestaan. Het klopt dat in 1212 een grote groep mensen door Europa dwaalde. Ze kwamen uit Duitsland. Het waren over het algemeen boeren en landlopers. In Frankrijk trok ook een grote groep mannen rond. Ook dat waren arme, vaak werkloze mannen. Het ging in die tijd slecht in Europa met de economie en bovendien werden veel mensen slecht behandeld. Ze trokken rond op zoek naar een betere toekomst.

Maar hoe kan het dan dat we denken dat het kinderen waren die in 1212 Europa onveilig maakten? Door een vertaalfout! In een tekst over die tijd stond geschreven dat de groepen bestonden uit ‘pueri’. Dit Latijnse woord heeft twee betekenissen. De ene betekenis is jongere of kind. De andere betekenis is arme mensen. Je kunt je eigenlijk toch ook niet voorstellen dat je jonge broertje of zusje een knapzak pakt en er tussenuit knijpt? Het waren toch echt mannen. Kinderen moeten geen kruistochten ondernemen. Die kunnen beter lezen.

Over de auteur

Martin Bootsma is leraar en teamleider op de Alan Turingschool in Amsterdam. Voor de OBA schrijft hij over Young Adultboeken, op zijn eigen blog Meesterlezer schrijft hij over boeken, onderwijs en het samenspel daartussen.