Boekenblog; Hans Vervoort: Nederlands-Indië, Marktonderzoek en Weemoed
Wie de webstek van Hans Vervoort (Magelang, 1939) bezoekt, wordt vrolijk ontvangen met het onmiskenbare geluid van een typemachine. Onmiskenbaar ? Ja, voor een oudere generatie wel. Die weten ook nog hoe de draadomroep klonk, het neervallen van de naald in de groef van de grammofoonplaat en dat je eerst wel een minuut moest wachten voor de buizen van de televisie warm genoeg waren om het beeld met geluid door te geven.
Het zijn de geluiden en beelden van de generatie-Vervoort, geluiden die langzaam maar zeker vervangen worden door ook weer verdwijnende maar niet van het netvlies en oor te branden ervaringen: de eerste walkman, Nintendo en het eindeloze wachten op verbindingen met internet…
Hans Vervoort is geen nostalgicus maar wel een man die zijn verleden graag in ere houdt. De titel van zijn laatste boek is: Encyclopedie van op het nippertje geredde kennis (en andere stukjes om te lezen). Leg dat naast zijn prozadebuut Kleine stukjes om te lezen (1970) en u begrijpt waarom. Dat debuut las ik in 1971, ik vond die titel zo leuk, het paste in een soort lulligheid die toen erg hip was en door tijdschriften als Hitweek sterk werd aangeraden. Het waren ook kleine stukjes en in hun kronkeligheid precies waar ik naar taalde. Inderdaad, ook door de geestige aanval op Carmiggelt. Later, jaren later, bij herlezing na aankoop in 1980- zag ik dat alle Vervoortthema’s in al deze stukjes aanwezig waren, zoals het bij een belangrijk debuut hoort: kantoorwerk,soldatentijd, jeugdherinneringen aan Nederlands-Indië, en licht sarcasme. Realistische stijl, filmisch (“je ziet het voor je”) en veel humor, zonder dat je in schaterlachen uitbarst. Zoals Herinneringen uit mijn scheidsrechtersloopbaan, een prachtig verhaal waarin scheidsrechter Vervoort (!) verslag doet van de wedstrijd Ajax-NEC, waarin de 6e speelperiode een bitter einde aan de loopbaan van “raspaard” Johan Cruijff komt. Vervoort gebruikt hier fraai de naam van de toen nationaal bekende scheidsrechter.
Korte Verhalen en Korte Romans
Hans Vervoort behoort tot de schrijvers die zonder al te veel ophef geregeld mooie verhalenbundels en romans publiceren. Denk qua stijl aan F. Springer, A. Alberts, H.J. Friedericy, en denk niet aan Jeroen Brouwers. Doe dat wel qua onderwerpen, want vooral Nederlandsch-Indië is belangrijk in hun boeken. Vervoort is al even terughoudend en laconiek in zijn beschrijvingen als de genoemde auteurs (uitgezonderd Brouwers natuurlijk) en dat maakt zijn verhalen vaak zo schrijnend. Want er gebeurt van alles en niet altijd even zachtzinnig. Men noemt het vaak een kenmerk van door “Indië” aangeraakte schrijvers. Vervoort zelf in een prachtig artikel over de grote literaire historicus van Nederlands-Indië, Rob Nieuwenhuys, Vrij Nederland, februari 1983: “Het dramatiseren van ervaringen, zoals Brouwers deed, is (denk ik) erg Nederlands. Typerend voor de Indische verteltrant ( ) is dat grote dramatische gebeurtenissen juist heel laconiek, bijna lacherig worden verteld.” Overigens ben ik ook een grote fan van Jeroen Brouwers, want al is zijn werk van een hoog dramatisch gehalte, het is schitterend geschreven, met heel veel mooie beelden, overpeinzingen en, niet te versmaden, eindeloze woede-uitbarstingen. Daarover een andere keer.
Dikke romans
Mijn collega Ton begrijpt niet waarom ik de drie nauwelijks verholen sleutelromans, die Vervoort over het weekblad Vrij Nederland schreef, nog steeds niet gelezen heb. Ik was toch minstens 25 jaar abonnee geweest? Nou dan! Ik houd toch zo van Voskuil ? Nou dan! Ze zijn dik, ja, en sinds wanneer vind je dat erg? En jij durft te beweren dat je een Vervoort-fan bent? Lezen die boeken, Het Bedrijf (Opwinding, Betere Tijden en Confrontatie)!
Website
Vervoort’s boeken hebben een melancholische ondertoon, bij al hun realisme. Hij is echter geen man die alleen maar achterom kijkt, al doen zijn verhalen dat wel. Vervoort was jarenlang marktonderzoeker en dat zorgt voor een toekomstgerichte kijk. Daardoor past hij moeiteloos nieuwe ontwikkelingen in zijn werk toe. Sinds 2001 heeft hij zijn eigen website, en daarop is vrijwel al zijn niet meer in druk verkrijgbaar werk in e-book beschikbaar: “Ik ben in dit opzicht kennelijk een pionier, maar ik weet zeker dat ik snel niet meer de enige ben die ontdekt dat het aanbieden van digitale titels heel doenlijk is."
En zo blijven de kleine stukjes, de korte verhalen,de romans en de reisverslagen allemaal beschikbaar. Geniet ervan, Hans Vervoort is uw aandacht meer dan waard.