Opgespoten landjes en voetbalvelden

Overtoomse Veld was, evenals de andere tuinsteden, een fijne buurt om op te groeien, maar besef van de natuur, nee. De dijk, nu het spoortracé  naar Station Cornelis Lelylaan en verder, was vol natuur, zeker, maar ik had het niet door. Was ik maar geweest als Martin Melchers- de latere stadsecoloog, dan was ik Onverklaarbaar gelukkig geweest. Deze ode aan zijn jeugd èn aan de natuur van Amsterdam schreef hij samen met Fred Nordheim en Rob Chrispijn (2004). Ja, dan had ik ook genoten van de vogels op de opgespoten landjes en niet alleen van Zo leer je de vogels kennen van Ko Zweeres. Als je vader maar genoeg sigarettenvloeitjes kocht,  kon je de bijgeleverde plaatjes van ooievaar, kieviet en slobeend* inplakken. Niet dat ik ooit zo’n vogel in het echt zag hoor!

Mijn natuurbeleving kwam ongemerkt in de jaren ’60/’70, als ik naar de naar bijvoorbeeld Kudelstaart fietste om tegen de plaatselijke voetbalclub te spelen. De Amstel op zondagochtend!  Later las ik In de Nederlanden zingt de tijd Bertus Aafjes' intocht in Amsterdam via diezelfde Amstel. Ik weet nog steeds niet wat ik mooier vind: die beschrijving of mijn fietstocht. Later kwam dan het prachtige fotoboek van Aart Klein, De Amstel is er gelukkig nog,  ingeleid door Hanny Michaelis.(1991).  Haar dagboeken waren toen een groot geheim, maar nu weten we dat ze vanuit haar raam met uitzicht over de Amstel wegdroomde. (Lenteloos voorjaar, 2016). In 2002 kreeg mijn beleving van de Amstel zijn apotheose toen De Amstel verscheen, samengesteld door nu oud hoofdredacteur van Ons Amsterdam Peter-Paul de Baar, Paul Spies en Marcella van de Weg. Blader door dat boek! En (her)lees daarna Over het water (1998), de geweldige novelle van H.M.van der Brink. Dan roeit u zelf over onze levensader. Een bevroren Amstel beleven is ook mooi: daar hebben we Winterijs (2002) van Peter van Gestel voor. Beide boeken bieden trouwens nog veel meer! 

Hiermee is mijn verhouding tot de natuur tot mijn 25e levensjaar wel afdoende weergegeven: meer lezen dan beleven.

Amsterdamse stadsnatuur

Diezelfde Martin Melchers heeft er overigens met mensen als Remco Daalder of John Jansen van Galen (Wandelen om Amsterdam, 2002) wel voor gezorgd dat het ervaren van natuur in Amsterdam onontkoombaar is geworden. Zonder hen was Stadsmormels, de televisieserie over Amsterdamse dieren, een beetje te losjes ingesproken door Aart Staartjes, nooit mogelijk geweest, of nu dan de film De Wilde Stad. [plus bijbehorend boek] Oòk te zien in de OBA, 10 maart.

Toch zullen talloze Amsterdammers de stadsnatuur nog net zo beleven als mijn jongere ik: zonder enige notie. Dat is niet erg, later krijg je genoeg kansen om dat om te zetten in het heerlijk genieten door in en om je stad (of waar dan ook) te wandelen, te fietsen, te roeien. Ik doe dat vanzelfsprekend aan de hand van downgeloadede gpsroutes of ouderwetse kaarten, of van tevoren gelezen wandelboeken. Ik ben nu eenmaal geen avonturier. (Natuurlijk Amsterdam;16 wandelingen in en rond de stad, Remco Daalder met tekeningen van Herwolt van Doornen; of Wandelen buiten de binnenstad van Amsterdam, door Alex Buis (2015).

Maar ook zonder die hulpmiddelen valt er genoeg te genieten van de stadsnatuur, zelfs in mijn volstrekt niet op welke natuur dan ook berekende woonbuurt in Amsterdam-Noord. Want ook daar nestelen de mantelmeeuwen op de daken, prachtig zichtbaar vanaf de zoveelste verdieping. Het kan niet uitblijven of ik spot op het NDSM-terrein mijn eerste Amsterdamse zwarte roodstaart. Mijn Boekenweek 2018 (thema: Natuur) kan dan niet meer stuk.
*Landschap Noord-Holland, jaargang 45, maart 2018

Leo Willemse, geboren en getogen in Amsterdam-Noord, werkte vanaf 1973 in talloze functies bij de OBA. Hij nam afscheid in april 2017, maar schrijft gelukkig nog met regelmaat boekenblogs voor de OBA. Hij leest ongeveer 100 boeken per jaar, van literatuur tot strips. Het resultaat van meer dan 60 jaar lezen vind je terug in zijn Boekenblog waarmee hij in 2010 begon.

Lees meer OBA-blogs.