In mijn ervaring wordt het woord ‘dwars’ vaak in verband gebracht met een kinderlijke koppigheid. Men vergeet de rebel meer dan eens serieus te nemen. Nergens voor nodig, vind ik. Het zijn immers juist de rebellen, zij die zich weigeren te conformeren aan de gevestigde orde, die belangrijke veranderingen teweeg hebben gebracht. Vijf tips voor boeken die de wereld wakker hebben geschud.

1.

Judith Butler | Gender trouble

Judith Butler is een bekend Amerikaans filosoof en feminist. Gender Trouble heeft het denken rondom gender en sekse ingrijpend veranderd. Zo linkt Butler in dit boek naar performativiteit, het jezelf aanmeten van bepaald gedrag om binnen een categorie te passen, met gendervraagstukken en gaat ze dieper in op de vraag of de gedragspatronen van mannen en vrouwen binnen onze maatschappij aangeboren of aangeleerd zijn. Mede dankzij dit revolutionaire werk is performativiteit een belangrijk begrip geworden binnen de hedendaagse filosofie.

2.

Maya Angelou | Ik weet waarom gekooide vogels zingen

Dit autobiografische werk van Maya Angelou is een coming-of-ageverhaal dat vertelt over de vroege jeugd van Angelou. Onderwerpen als racisme, seksueel misbruik, privileges als geletterdheid en culturele identiteit passeren regelmatig de revue. Het verhaal laat zien hoe de gediscrimineerde en getraumatiseerde Maya zich ontpopt tot een waardige, fiere en zelfverzekerde vrouw die zich durft uit te spreken tegenover het onrecht waarmee mensen van kleur te maken krijgen. Een zeer indrukwekkend boek over discriminatie dat nog altijd relevant is. 

3.

Aldous Huxley | Brave new world

Deze sciencefictionroman uit 1932(!) schetst een beeld van een dystopische samenleving waarin mensen worden gebouwd in een fabriek, waarna ze de kenmerken meekrijgen die horen bij de klasse waarin ze worden geplaatst. Met de vrij toegankelijke drug soma kunnen gevoelens van gelukzaligheid worden opgeroepen en daar maakt de mens gretig gebruik van. Individualisme wordt bestraft, een losbandige levensstijl beloond. Een indrukwekkend en visionair werk over onder andere consumentisme, massagedrag en promiscuïteit. Het is griezelig hoeveel van Huxleys voorspellingen zijn uitgekomen!

4.

Allen Ginsberg | Howl, and other poems

Howl, het titelgedicht van deze bundel, werd geschreven tussen 1954 en 1955 en wordt gerekend tot één van de grote werken van de Amerikaanse literatuur. Dit enorm lange gedicht heeft een diepe indruk op mij gemaakt, niet alleen door de lengte en sublieme, meanderende vorm, maar vooral ook door het gebruik van controversiële thema’s als geestverruimende middelen, seksuele handelingen, homoseksualiteit en oorlog. Het werk van Allen Ginsberg zorgde voor de nodige controverse, werd in de jaren ’50 door velen obsceen bevonden en doet nog steeds stof opwaaien.

5.

Gerard Reve | De Avonden

Natuurlijk kon Gerard Reve niet in dit lijstje ontbreken. De illustere schrijver behoort tot de Grote Drie van de Nederlandse Literatuur en schuwt de controversiële onderwerpen niet. In boeken als De taal der liefde en Melancholia beschreef hij op (voor die tijd) schokkende wijze de liefdesaffaires, seksualiteit, existentiële mijmeringen en verdorven gedachten van zijn personages. In De Avonden, één van zijn eerste werken, maakt hij korte metten met de Nederlandse kleinburgerlijkheid vlak na de Tweede Wereldoorlog, en creëert zo meer bewegingsvrijheid voor de schrijvers na hem. 

Max is overdag webredacteur bij de OBA en in de avonduren en het weekend beeldend kunstenaar. In zijn vrije tijd houdt hij zich bezig met gevaarlijke culinaire experimenten en het schrijven en verzamelen van poëzie. Na periodes in West, Oost en Noord mag hij zich gelukkig prijzen met een huis in zijn favoriete buurt in stadsdeel Centrum, waar hij dagelijks wordt gewekt door de zebra's en gibbons uit Artis.